ژنیکوماستی عارضه ای است در مردان که با بزرگ شدن بافت سینه همراه است ، گاهی فقط دریکی از پستان ها و گاهی در هر دوپستان ( به میزان یکسان یا متفاوت ) مشاهده می شود . علت اصلی این پدیده اختلال در سیستم غدد درون ریز می‌باشد ؛ به این صورت که نسبت استروژن به تستسترون زیاد میشود که دلیل آن می‌تواند کاهش تستسترون و یا افزایش استروژن در فرد باشد .
این عارضه معمولا در سه گروه سنی شامل نوزادان ، جوانان در سنین بلوغ و افراد مسن پدید می‌آید که شرایط هر کدام متفاوت می‌باشد ، گاهی اوقات این عارضه به خودی خود از بین می‌رود و نیازی به درمان خاصی ندارد و گاهی نیز باید به فکر درمان بود . در این مقاله به بررسی اختلال ژنیکوماستی می پردازیم .
علت ژنیکوماستی
برخی عواملی که باعث برهم خوردن تعادل هورمونی می شوند ، عبارت اند از :
تغییرات طبیعی هورمون ها
هورمون های استروژن و پروژسترون ، بر مشخصات جنسی زنان و مردان تاثیر می گذارند . تستوسترون مسئول کنترل حجم و توده عضلانی و رشد مو در مردان ، و استروژن مسئول کنترل رشد سینه ها در مردان می باشد .
بعد از تولد ، نوزاد هم چنان تحت تاثیر استروژن دریافتی از سوی مادر می باشد . تقریبا می توان گفت نیمی از نوزادان پسر با این مورد به دنیا می آیند ، اما بعد از گذشت دو تا سه هفته از تولد ، شاهد بهبود علائم خواهیم بود .
در دوران بلوغ ، بیشترین میزان تغییرات هورمونی را شاهد هستیم ، که معمولا شش ماه تا دو سال بعد از وارد شدن فرد به دوران بلوغ ، بهبود می یابد .
مصرف دارو
مصرف برخی داروها می تواند منجر به بروز ژنیکوماستی شود ، مانند :
- داروهای آنتی آندروژن ، که در درمان بزرگی و یا سرطان پروستات تجویز می شوند
- داروهای ایدز
- داروهای ضد اضطراب مانند دیازپام
- داروهای ضد افسردگی
- آنتی بیوتیک ها
درمان سرطان مانند شیمی درمانی
برخی اختلالات مرتبط با سلامت بدنی
برخی اختلالات با تاثیر بر روی هورمون ها ، باعث برهم خوردن نظم آن ها و بروز ژنیکوماستی می شوند ، مواردی مانند :
- افزایش سن : معمولا با افزایش سن شاهد بر هم خوردن نظم هوررمون ها و بروز ژنیکوماستی به خصوص در مردان چاق هستیم .
- تومورها : برخی تومورها مانند غدد آدرنال و غده هیپوفیز می تواند باعث تغییر در تولید هورمون های زنانه و مردانه شود .
- پرکاری تیروئید : در این اختلال ، هورمون تیروکسین به میزان بالایی از غده تیروئید ترشح می شود .
- نارسایی کلیوی : حدود نیمی از بیمارانی که دیالیز می شوند ، به دلیل تغییرات هورمونی از بزرگ شدن سینه های خود شکایت می کنند .
- نارسایی کبد و سیروز .
علائم ژنیکوماستی
گاهی اوقات بزرگی بافت سینه مردان تنها به دلیل چاقی بوده و امری طبیعی می‌باشد . چرا که این نقطه از بدن نیز مانند سایر نقاط مستعد ذخیره چربی می‌باشد و در افراد چاق این بزرگی اگر به شکل طبیعی باشد جای نگرانی نیست . در صورتی که علائم زیر را دارا بودید حتما به پزشک مراجعه کنید :
- ورم و بزرگی بافت پستان
- درد در این ناحیه
- حساسیت نسبت به لمس پستان ها
- ترشح از نوک پستان ( یکی یا هردو )
درمان ژنیکوماستی
همان طور که قبلا نیز اشاره شد ، در بیشتر موارد ژنیکوماستی خود به خود و بدون نیاز به اقدامات درمانی بهبود می یابد . با این حال ، در صورتی که اختلالاتی مانند سوء تغذیه و یا سیروز کبدی علت بزرگ شدن و التهاب سینه باشد ، باید نسبت به درمان اقدام شود .
در صورتی که مصرف دارو منجر به بروز ژنیکوماستی شده باشد ، مصرف آن دارو باید قطع و داوری جدیدی جایگزین شود .
مصرف دارو
داروهایی مانند تاموکسیفن و رالوکسیفن به درمان سرطان سینه و یا سایر اختلالات کمک می کند .
جراحی و برداشتن بافت اضافی سینه
در صورتی که بیمار از ظاهر بزرگ سینه خود ناراضی باشد ، می تواند تحت جراحی قرار بگیرد .
جراحی ژنیکوماستی شاید اصلی ترین روش درمانی ژنیکوماستی باشد . از سوی دیگر استفاده از تکنیک و روش های درست برای پیشگیری از بروز مجدد بیماری اهمیت بسیار بالایی دارد . در جراحی ژنیکوماستی در برخی موارد نیاز است که برش تنها در اطراف نوک سینه ایجاد شود . ولی در برخی موارد نیاز است برش در زیر سینه ها هم ایجاد شود . تکنیک به کار رفته بستگی به اندازه سینه ها و میزان بافت اضافی دارد . پزشک با انجام تست های مختلف و معاینه بیمار می تواند تکنیک مناسب را انتخاب کند .
مراقبت های بعد از جراحی ژنیکوماستی هم در جای خود تضمین کننده نتیجه جراحی هستند . به همین دلیل تمامی توصیه هایی که به بیمار می شود ، باید در منزل انجام شوند . در برخی موارد در اثر یک سهل انگاری ، شاهد بروز عفونت و ایجاد اسکار های بدشکل هستیم در صورتی که این مشکلات با مراجعه به موقع به پزشک قابل پیشگیری هستند .
اقدامات لازم پیش از انجام جراحی
- انجام تست های آزمایشگاهی
- قطع مصرف برخی داروها و جایگزین کردن داروهای تجویز شده از سوی پزشک
- عدم مصرف سیگار و دخانیات
- عدم مصرف آسپیرین، داروهای ضد التهابی و مکمل های گیاهی، چرا که این قبیل داروها احتمال خونریزی را افزایش می دهند
دوره نقاهت و بهبودی پس از جراحی
- بعد از جراحی پانسمان ارتجاعی بر روی بخیه ها قرار داده می شود تا علاوه بر کاهش التهاب ، از قفسه سینه محافظت شود .
- لوله ظریف و کوچکی به طور موقت ، جهت جمع آوری خون و مایعات اضافی زیر پوست قرار داده می شود .
- نکاتی که در خصوص مراقبت از بخیه ها و یا مصرف داروها از سوی پزشک در اختیار بیمار قرار می گیرند ، باید رعایت شوند تا علاوه بر پیشگیری از بروز عفونت ، روند بهبودی نیز تسریع یابد .
- معمولا تا دو هفته بعد از جراحی ، التهاب و کبودی در ناحیه مشاهده می شود .
- در خصوص ورزش و تمرین بدنی باید گفت که توصیه می شود انجام فعالیت های سبک به مدت دو هفته و فعالیت های سنگین به مدت سه هفته به تعویق بیفتد . البته نکته ای که وجود دارد این است که تا چهار الی شش هفته نباید فشاری به قسمت های فوقانی بدن و سینه ها وارد شود .
